Rosja i Rosjanie w
polskiej historiografii
(XIX–XX w.)
Początek XIX w. do 1918
r.
Askenazy Szymon, Przymierze
polsko-pruskie, Warszawa 1900.
Askenazy Szymon, Wczasy historyczne, wyd. 2, Warszawa
1902.
Askenazy Szymon, Przegląd dziejów wewnętrznych Rosji
(1815–1830), „Przegląd Historyczny” 1906, nr 2, s. 62–76, 237–250.
Askenazy Szymon, Rosja – Polska 1815–1830, Lwów 1907.
Askenazy Szymon, Łukasiński, t. 1–2, Warszawa 1908, wyd.
2, Warszawa 1929.
Askenazy Szymon, Książę Józef Poniatowski (1763–1813),
Warszawa 1913; wznowienie: oprac. A. Zahorski, Warszawa 1974.
Askenazy Szymon, Napoleon a Polska, t. 1–3, Warszawa
1913; wznowienie: Warszawa 1994.
Bażyński F., Rusin,
Moskal i Polak, czyli Kościół unicki, Poznań 1873.
Brückner Aleksander, Tragedia moskiewska. Szkice
historyczne, Kraków
1900.
Brückner Aleksander, O literaturze rosyjskiej i naszym do niej
stosunku dziś i lat temu trzysta. Szkic literacki, Lwów 1906.
Chotkowski Władysław, Dzieje
zniweczenia Św. Unii na Białorusi i Litwie w świetle pamiętników Siemaszki,
Kraków 1898.
Dembiński Bronisław, Rosya
a Rewolucya Francuska, Kraków 1896.
Dmowski Roman, Niemcy,
Rosja i kwestia polska, Lwów 1908.
Duchiński Franciszek, Zasady
dziejów Polski, innych krajów słowiańskich i Moskwy. Wyjaśnienie rzeczy co do
pomnika mającego być postawionym w Nowogrodzie na pamiątkę założenia Państwa
Moskiewskiego jakoby w 862 r., Paryż 1859, [przedruk w:] Tenże, Pisma, t. 2, Rapperswyl 1902.
Gawroński –Rawita Franciszek, Bohdan Chmielnicki, t. 1–2, Lwów
1906–1909.
[Gołuchowski Józef], Rozbiór
kwestyi włościańskiej w Polsce i w Rossyi w r. 1850, Poznań 1850.
Hirschberg Aleksander, Dymitr
Samozwaniec, Lwów 1898.
Hirschberg Aleksander, Maryna Mniszchówna, Lwów 1906.
Hoffman Karol Boromeusz, O
panslawizmie zachodnim, Poznań 1872.
Iwaszkiewicz Janusz, Litwa
w roku 1812, Kraków–Warszawa 1912.
Jabłonowski Antoni, Historia
Rusi Południowej do upadku Rzeczypospolitej Polskiej, Kraków 1912.
Kamieński Henryk, Rosja
i Europa. Wstęp do badań nad Rosją i Moskalami, Paryż 1857, wyd. II, wstęp
B. Łagowski, Warszawa 1999.
Koneczny Feliks, Dzieje
Rosyi, t. 1 (do roku 1449), Warszawa 1917.
Krasiński Zygmunt, Pisma, t. 7, Warszawa–Kraków 1912.
[Krzemiński Stanisław], Dwadzieścia
pięć lat Rosji w Polsce (1863–1888). Zarys historyczny, Lwów 1892.
Krzemiński Stanisław [Dr X], Prawo a bezprawie w zaborze rosyjskim, Lwów 1894.
Krzyżanowski Antoni, Dawna Polska ze stanowiska jej udziału w
dziejach postępującej ludzkości skreślona w jubileuszowym Mikołaja Kopernika
roku 1843 przez…, Warszawa 1844.
Krzyżtopór Adam. [Potocki Tomasz], O urządzeniu stosunków rolniczych w Polsce, Poznań 1851.
Kubala Ludwik, Wojna
moskiewska r. 1654–1655, Warszawa 1910.
Kubala Ludwik, Szkice historyczne seria 1–2, Lwów 1880.
Kucharzewski Jan, Maurycy
Mochnacki, Kraków 1910.
Kucharzewski Jan, Epoka paskiewiczowska. Losy oświaty,
Warszawa–Kraków 1914.
Kulczycki Ludwik,
Rewolucja rosyjska, cz. 1–2, Lwów
1909–1911.
Kutrzeba Stanisław, Przeciwieństwa
i źródła polskiej i rosyjskiej kultury, Lwów 1916.
Leszczyński Jan, Rządy
rosyjskie w Kraju Tarnopolskim 1809–1815, Kraków–Warszawa 1903.
Lelewel Joachim, Dzieje Litwy i Rusi aż do unii z Polską w
Lublinie 1569 zawartej (pierwodruk 1839), Dzieła, t. 10, Warszawa 1969.
Likowski Edward, Unia
brzeska (1596), Poznań 1896.
Likowski Edward, Dzieje
Kościoła unickiego na Litwie i Rusi w XVIII i XIX wieku, uważane ze względu na
przyczyny jego upadku, t.1–2, Warszawa 1906.
Limanowski Bolesław, Historia
demokracji polskiej w epoce porozbiorowej, Zurich 1901, wyd. II, t. 1–3,
Warszawa 1922–1923; wznowienie: oprac. A. Leinwald, Warszawa 1983.
Lisicki Henryk, Aleksander
Wielopolski 1803–1877, t. 1–4, Kraków 1878–1879.
Loret Maciej, Kościół
katolicki a Katarzyna II 1772–1784, Kraków 1910.
Łubieńska Cecylia Maria, Sprawa
dysydencka 1766–1794, Kraków–Warszawa 1911.
Maciejowski Wacław Aleksander, Historia prawodawstw słowiańskich, t. 1–
4, Warszawa 1832–1835.
Mochnacki Maurycy, Powstanie narodu polskiego w roku 1830 i
1831, t. 1–2, oprac. S. Kieniewicz, Warszawa 1984 (pierwodruk 1834).
Niemcewicz Julian Ursyn, Dzieje panowania Zygmunta III, t. 1–3,
Kraków 1960 (pierwodruk 1818–1819).
Rogalski Leon, Piotr Wielki i wiek Jego. Obraz historyczny
przez..., Warszawa 1851.
Sienkiewicz Karol, Pisma. Prace historyczne i polityczne,
Paryż 1862.
Smolka Stanisław, Rok
1386. W pięciowiekową rocznicę, Kraków 1886.
Smolka Stanisław, Polityka
Lubeckiego przed powstaniem listopadowym, t. 1–2, Kraków 1907, wyd. II,
oprac. R. Kołodziejczyk, Warszawa 1984.
Smolka Stanisław, Moskwa, „Przegląd Powszechny” 1916, t.
130, s. 1–14.
Sobieski Wacław, Zabiegi
Dymitra Samozwańca o koronę polską, Kraków 1909.
Sobieski Wacław, Studia historyczne. Król a car, Lwów 1912.
[Sokolnicki Michał] Nowina Hubert, Upadek Rosji, b.r.w. (1905), nadb. z „Krytyki”.
Studnicki Wacław, Historia ustroju państwowego w Rosyi,
Lwów 1906.
Szujski Józef, O fałszywej historii jako mistrzyni
fałszywej polityki, oprac. H. Michalak, Warszawa 1991 (pierwodruk 1860).
Szelągowski Adam, Wschód
i Zachód. Zagadnienia z dziejów cywilizacji, Lwów 1912.
Tokarzewski Stanisław, Siedem
lat katorgi, Warszawa 1918.
Walewski Antoni., Filozofia dziejów polskich i metoda ich
badania przez Antoniego Walewskiego Członka czynnego Akademii Umiejętności,
Kraków 1875.
Waliszewski Kazimierz, Historiografia
polska przed krytyką rosyjską, „Kwartalnik Historyczny” 1888, t. 2, s.
555–570.
Waliszewski Kazimierz, Polska i Europa w II poł. XVIII w. Wstęp do
historii ruchu politycznego w tej epoce, Kraków 1890.
Waliszewski
Kazimierz, Les origines de la Russe moderne. Ivan le Terrible,
Paris 1904.
Waliszewski
Kazimierz, Les origines de la Russe moderne. La crise révolutionnaire 1584–1614
(Smoutnoie Vremia), Paris 1906.
Waliszewski Kazimierz, Katarzyna
II, Poznań b.r.w; wznowienie Warszawa 1995.
Zakrzewski Stanisław, Wschód
i Zachód w historii Polski, [w:] Tenże, Zagadnienia
historyczne, Lwów 1908.
Zaleski Bronisław, Szerzenie się Rossyi w Azyi Środkowej,
„Rocznik Towarzystwa Historyczno-Literackiego w Paryżu”, 1868.
Zdziechowski Marian, Mesjaniści
i słowianofile. Szkice z psychologii narodów słowiańskich, Kraków 1888.
Zdziechowski Marian, U epoki mesjanizmu. Nowe szkice z
psychologii narodów słowiańskich, Lwów 1912.
1919–1939
Ancewicz Franciszek, Stalinowska
koncepcja państwa na tle ewolucji ustrojowej Związku Socjalistycznych Republik
Sowieckich, Wilno 1938, wyd. II, poprzedzone wspomnieniem Czesława Miłosza,
Lublin 2001
Askenazy Szymon, Bracia (Aleksander, Konstanty i Mikołaj),
„Kurier Warszawski” 1933, nr 139, 143, 146, przedruk: „Teki Historyczne”
1960, 1961, t. 11, s. 3–20.
Bączkowski Włodzimierz, Kreml na Biało, Warszawa 1936.
Berson Jan, Otmar, Nowa Rosja, Warszawa 1933.
Brückner Aeksander, Historia literatury rosyjskiej, t. 1–2,
Lwów 1922.
Bystroń Jan, Megalomania
narodowa, Warszawa 1935.
Chodynicki Kazimierz, Kościół
prawosławny a Rzeczpospolita Polska. Zarys historyczny 1370–1632, Warszawa
1934.
Czapiński Kazimierz, U źródeł bolszewizmu, Warszawa–Lwów
1921.
Czerwona gospodarka. Zagadnienia i fakty, Warszawa 1933.
Dąbrowski Józef [Grabiec Józef], Ostatni
szlachcic. Aleksander hr. Wielopolski… na tle dziejów, Warszawa 1924.
Deruga Aleksy, Piotr
Wielki a unici i unia kościelna 1700–1711, Wilno 1936.
Feldman Józef, Polska
w dobie wielkiej wojny północnej 1704–1709, Kraków 1925.
Feldman Józef, Polska a sprawa wschodnia 1709–1714,
Kraków 1926.
Feldman Wilhelm, Dzieje polskiej myśli politycznej,
Kraków 1913, wyd. II, przejrzał i uzupełnił J. Feldman, Warszawa 1933.
Godlewski Michał bp, Cesarz
Aleksander I jako mistyk. Szkic historyczny z niewydanych źródeł, Kraków 1923.
Grzybowski Konstanty, Ustrój Związku Socjalistycznych Sowieckich
Republik. Doktryna i konstytucja, Kraków 1929.
Halecki Oskar, Dzieje Unii Jagiellońskiej, t. 1–2,
Kraków 1919–1920.
Handelsman Marceli, Pomiędzy
Prusami a Rosją. Studia historyczne, Warszawa 1922.
Handelsman Marceli, Bolesław Limanowski jako badacz historii
powszechnej, „Przegląd Historyczny” 1932/1933, R. XXX, s. 253–256.
Janik Michał, Dzieje
Polaków na Syberii, Kraków 1926, wyd. II, Wrocław 1991.
Jasinowski Bogumił, Wschodnie
chrześcijaństwo a Rosja. Na tle rozbioru pierwiastków cywilizacyjnych Wschodu i
Zachodu, Wilno 1933.
Jasinowski Bogumił, O cywilizacji wschodnio-chrześcijańskiej,
Lublin 1937.
Klarnerówna Zofia,
Słowianofilstwo w literaturze polskiej
lat 1800 do 1848, Warszawa 1926.
Kochanowski Jan
Karol, Polska w świetle psychiki własnej i obcej. Rozważania, Częstochowa
1925 (pierwodruk 1920).
Kolankowski Ludwik, Dzieje Wielkiego Księstwa Litewskiego za
Jagiellonów, Lwów 1930.
Kolankowski Ludwik, Polska Jagiellonów. Dzieje polityczne,
Lwów 1936.
Koneczny Feliks, Dzieje
Rosji od najdawniejszych czasów do najnowszych czasów. Wydanie skrócone,
Warszawa 1921.
Koneczny Feliks, Litwa
a Moskwa w latach 1449–1492. Dziejów Rosji t. II, Wilno 1929.
Koneczny Feliks, O wielości cywilizacyj, Kraków 1935.
Konopczyński Władysław., Czasy absolutyzmu 1648–1788, [w:] Wielka historia powszechna, t. 5, cz. 2,
Warszawa 1938.
Kucharzewski Jan Od
białego caratu do czerwonego, t. 1–7, Warszawa 1926–1935 (wznowienie: red.
naukowa A. Szwarc, P. Wieczorkiewicz, F. Nowiński, Warszawa 1998–2000).
Kukiel Marian, Wojna
1812 r., t. 1–2, Kraków 1937.
Lednicki Wacław, Tołstoj
a Polska, Kraków 1929.
Lednicki Wacław, Przyjaciele Moskale, Kraków 1935.
Mackiewicz-Cat Stanisław, Myśl
w obcęgach, Wilno 1929
Marchlewski Julian, Co
to jest bolszewizm ?, [w:] Tenże, Pisma
wybrane, t. 2, Warszawa 1956 (pierwodruk 1920).
Mościcki Henryk, Pod
berłem carów, Warszawa 1924.
Niedziałkowski Mieczysław, Teoria i praktyka socjalizmu wobec nowych
zagadnień, Warszawa 1927.
Ossendowski Ferdynand Antoni, Lenin, Warszawa 1930.
Parandowski Jan, Bolszewizm
i bolszewicy w Rosji, Stanisławów 1919, wyd. II, London 1996.
Paszkiewicz Henryk, Jagiellonowie
a Moskwa, t. 1: Litwa a Moskwa w XIII
i XIV w., Warszawa 1933.
Pawłowski Antoni, Idea
Kościoła w rosyjskiej teologii i historiozofii, Warszawa 1935.
Przybyłowski Stanisław, Chłopi
pod panowaniem bolszewickim. Notatki, wrażenia i refleksje z pobytu w
Rosji sowieckiej (wyd. II), Przemyśl 2001.
Sakowicz Eugeniusz, Kościół
prawosławny w Polsce w epoce Sejmu Wielkiego 1788–1792, Warszawa 1935.
Starzewski Maciej, Rosja
sowiecka, Kraków 1934.
Starzewski Maciej, Powstanie i ustrój ZSRR, Kraków 1938.
Sukiennicki Wiktor, Ewolucja ustroju Związku Socjalistycznych
Republik Radzieckich w świetle oficjalnych publikacji władzy radzieckiej,
1917–1931, Wilno 1938.
Swianiewicz Stanisław, Lenin
jako ekonomista, Wilno 1930.
Tokarz Wacław, Sprzysiężenie
Wysockiego i noc listopadowa, Warszawa 1925, wyd. II, oprac. A. Zahorski,
Warszawa 1980.
Tokarz Wacław, Wojna
polsko-rosyjska 1830 i 1831 r., Warszawa 1930.
Tyszkowski Kazimierz, Poselstwo
Lwa Sapiehy w Moskwie 1600 r., Lwów 1927.
Tyszkowski Kazimierz, Wojna o Smoleńsk 1613–1615, Lwów 1932.
Tyszkowski Kazimierz, Iwan
Groźny w świetle najnowszej historiografii rosyjskiej, „Przegląd
Warszawski” 1924, nr 29, s. 163–176.
Tyszkowski Kazimierz, Dzieje Rosji w opracowaniu historyków
polskich, [w:] Pamiętnik IV
Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich w Poznaniu, 6–8 grudnia 1925, Lwów
1925 (osobna paginacja każdego tekstu w Pamiętniku).
Tyszkowski Kazimierz, „Smuta” moskiewska w literaturze rosyjskiej
ostatnich lat, „Kwartalnik Historyczny” 1928, t. 42, s. 125–130.
Waliszewski Kazimierz,
Polonais et Russes. Vision
de passe – perspectives d’avenir, Paris 1919.
Wasilewski Leon,
Bakunin wobec Polaków i powstania
styczniowego, Warszawa 1928.
Zakrzewski Kazimierz,
Od Lenina do Hitlera, Warszawa 1932.
Zdziechowski Marian, Wpływy rosyjskie na duszę polską, Kraków
1920.
Zdziechowski Marian, Europa, Rosja, Azja. Szkice polityczno-literackie,
Wilno b.d.w. (1922 lub 1923).
Zdziechowski Marian, W obliczu końca, Wilno 1938.
Zdziechowski Marian, Wybór pism, Kraków 1993 (zawiera tekst z
okresu międzywojennego).
Znaniecki Florian, Upadek cywilizacji zachodniej. Szkic z
pogranicza filozofii, kultury i socjologii, Poznań 1921.
Żytkowicz Leonid, Rządy
Repnina na Litwie w latach 1794–1797, Wilno 1938.
Żółkiewski Stanisław, Początek
i progres wojny moskiewskiej, wyd. kryt. W. Sobieski, Kraków 1920.
1944–1989
Barański Zbigniew, Literatura
polska w Rosji na przełomie XIX–XX w., Wrocław 1962.
Bardach Juliusz, Problematyka polska w liberalnej
historiografii rosyjskiej schyłku XIX – początku XX wieku, [w:] Polsko-rosyjskie związki
społeczno-kulturalne na przełomie XIX i XX wieku, Warszawa 1980, s. 104–154.
Barycz Henryk, Stanisław
Smolka w życiu i w nauce, Kraków 1975
Barycz Henryk, Szymon Askenazy wśród przeciwieństw i
niepowodzeń życiowych i naukowych, [w:] Tenże, Na przełomie dwóch
stuleci. Z dziejów polskiej humanistyki w dobie Młodej Polski, Wrocław
1977, s. 237–318.
Baumgarten Ludwik, Dekabryści
a Polska, Warszawa 1952.
Bazylow Ludwik, Dzieje
Rosji 1801–1917, Warszawa 1970.
Bazylow Ludwik,
Ostatnie lata Rosji carskiej. Rządy
Stołypina, Warszawa 1972.
Bazylow Ludwik, Polityka
wewnętrzna caratu i ruchy społeczne w Rosji na początku XX w., Warszawa
1966.
Bazylow Ludwik, Społeczeństwo rosyjskie w I połowie XIX w.,
Wrocław 1973.
Bazylow Ludwik, Obalenie
caratu, Warszawa 1976.
Bazylow Ludwik, Historia
Rosji, t. 1–2, Warszawa 1983.
Bazylow Ludwik, Polacy
w Petersburgu, Wrocław 1984.
Bączkowski Włodzimierz, Rosja
wczoraj i dziś, Jerozolima 1946.
Białokozowicz Bazyli, Lwa
Tołstoja związki z Polską, Warszawa 1966.
Bobrowski Czesław, U źródeł planowania socjalistycznego.
Analiza doświadczeń radzieckich, Warszawa 1967.
Bocheński Adolf, Dzieje głupoty w Polsce, Warszawa 1947.
Bocheński Adolf, Rzecz
o psychice narodu polskiego, Warszawa 1986.
Bortnowski Władysław,
Powstanie listopadowe w oczach Rosjan,
Warszawa 1964.
Bortnowski Władysław, Historia ZSRR, okres umacniania socjalizmu i
Wielkiej Wojny Narodowej (1938–1945), Łódź 1977.
Bortnowski Władysław, W pierścieniu blokady, Warszawa 1976.s
Bortnowski Władysław, Wielki Książę Konstanty i Joanna Grudzińska,
Łódź 1981.
Chmielewski Paweł,
Wilk Marian, Zarys dziejów ZSRR 1917–1977, Łódź 1983.
Ciepielewski Jerzy, Historia gospodarcza Związku Radzieckiego,
Warszawa 1977.
Cimek Henryk, Tragedia
Komunistycznej Partii Polski, Warszawa 1989.
Czapski Józef, Wspomnienia
starobielskie, Rzym 1944.
Czapski Józef, Na nieludzkiej ziemi, Paryż 1949.
Czerniakiewicz Jan, Repatriacja
ludności polskiej z ZSRR 1944–1948, Warszawa 1987.
Czerska Danuta, Między
„smutą” a kryzysem lat 40-tych XVII w., Kraków 1978.
Czerska Danuta, Borys Godunow, Wrocław 1988.
Czubiński Antoni, Kraj Rad. Lata zmagań i zwycięstw,
Warszawa 1973.
Dar Polski Białorusinom, Rosjanom i
Ukraińcom na tysiąclecie ich Chrztu Świętego, red. K. Podlaski, London 1989.
Dekabryści, oprac. H. Batowski, Wrocław 1957.
Deportacje i przemieszczenia ludności
polskiej w głąb ZSSR, 1939–1945, red. T. Walichnowski,
Warszawa 1989.
Duraczyński Eugeniusz,
Generał Iwanow zaprasza: przywódcy
podziemnego państwa polskiego przed sądem moskiewskim, Warszawa 1989.
Dutkiewicz Jerzy, Szymon
Askenazy i jego szkoła, Warszawa 1958.
Dworski Andrzej, Puszkin
w kręgu kultury polskiej, Wrocław 1983.
Dziedzictwo literackie powstania
styczniowego, Warszawa
1964.
Dzieło chrystianizacji Rusi Kijowskiej i
jego konsekwencje w kulturze Europy, red. R. Łużny, Lublin 1988.
Dziewanowski
Marian K., A History of Soviet Russia, New York
1979.
Dźwięki kruszonych okowów. Polska w poezji rosyjskiej lat
1795–1917, red. B. Białokozowicz, Warszawa 1977.
Filozofia i myśl społeczna rosyjska
1825–1861, oprac. A.
Walicki, Warszawa 1961.
Gajda Eugeniusz, Polsko-radziecka
współpraca gospodarcza w latach 1944–1987, Warszawa 1989.
Galster Bohdan, Paralele romantyczne. Polsko-rosyjskie
powinowactwa literackie,
Warszawa 1987.
Giza Antoni, Neoslawizm
i Polacy 1906–1910, Szczecin 1984.
Głowacki Albin, Przemieszczenie
obywateli polskich w Związku Radzieckim w 1944 roku, Łódź 1989.
Gomolicki Leon, Wielki realista Aleksander Puszkin,
Warszawa 1953.
Grabski Andrzej Feliks, Troski
i nadzieje. Z dziejów polskiej myśli społecznej i politycznej XIX wieku,
Łódź 1981.
Grabski Andrzej Feliks, Na manowcach myśli historycznej. Historiozofia
Franciszka H. Duchińskiego, [w:] Tenże, Perspektywy
przeszłości, Lublin 1983, s. 221–278.
Gzella Jacek, Zaborcy i sąsiedzi Polski w myśli
społeczno-politycznej Władysława Studnickiego (do roku 1939), Toruń 1988.
Halecki Oskar, The limits and divisions of the European
history, London 1950, przekł. Historia Europy – jej granice i podziały, przeł. J.M. Kłoczowski, Lublin 1994.
Halecki Oskar, Borderlands
of Western Civilization. A History of East Central Europe, New York 1952.
Halecki Oskar, Od Unii Florenckiej do Unii Brzeskiej,
t. 1–2, tłum. A. Niklewicz, Lublin 1997.
Handelsman Marceli, Adam Czartoryski, t. 1–3, Warszawa
1948–1950.
Herling-Grudziński Gustaw, Inny
świat. Zapiski sowieckie, Londyn 1951 (wyd. krajowe1992).
Iwaniec Eugeniusz, Z
dziejów staroobrzędowców na ziemiach polskich XVII–XX w., Warszawa 1977.
Jaśkiewicz Leszek, Carat
i ziemstwa na przełomie XIX i XX w., Warszawa 1979.
Jaśkiewicz Leszek, Nowożytne samowładztwo rosyjskie i jego
interpretacje, „Przegląd Historyczny” 1979, nr 4.
Jaśkiewicz Leszek, Absolutyzm rosyjski w dobie rewolucji
1905–1907. Reformy ustrojowe, Warszawa 1982.
Jedynak Stanisław, Aksjologiczne
zagadnienia rozwoju cywilizacji według Feliksa Konecznego, „Przegląd
Humanistyczny” 1988, nr 3, s. 122–129.
Kijas Artur,
Morzy Józef, Ochmański Jerzy, Zarys dziejów ZSRR, Warszawa 1984.
Kijas Artur, System
pomiestny w państwie moskiewskim w XV – pierwszej połowie XVI wieku.
Historiografia i problematyka, Poznań 1984.
Koneczny Feliks,
Schyłek Iwana III, 1492–1505, London
1984.
Kowalski Włodzimierz T.,
Skrzypek Andrzej, Stosunki polsko-radzieckie 1917–1945,
Warszawa 1980.
Krakowiecki Anatol, Książka
o Kołymie, London 1950.
Król Marcin, Konserwatyści
a niepodległość. Studia nad polską myślą konserwatywną XIX wieku, Warszawa
1985.
Kucharska Eugenia, Michała
Pogodina zainteresowania polskie, Warszawa 1978.
Kuczyński Stefan Maria, Stosunki polsko-ruskie do schyłku wieku XII,
[w:] Studia z dziejów Europy Wschodniej
X–XVII wieku, Warszawa 1965, s. 7–31.
Kultura polska XVIII i XIX wieku i jej
związki z kulturą Rosji,
red. I. Bełza, Wrocław 1984.
Kuczyński Józef, Między
parafią a łagrem, Paryż 1985.
Kukiel Marian, Książę
Adam, Paryż 1950.
Kukiel Marian, Czartoryski
and European Unity 1770–1861, Princeton 1955.
Kurpisowa Genowefa, Aleksander
Hercen a emigracja polska w latach 1847–1870, Gdańsk 1964.
Lednicki Wacław, Russian-Polish Relations. Their Historical,
Cultural and Political Background, Chicago 1944.
Lednicki Wacław, Russia,
Poland and the West. Essays in Literary nad Cultural History, Londyn 1954.
Ludwikowski Rett Ryszrd, Główne
nurty polskiej myśli politycznej, Warszawa 1982.
Luksemburg Róża, Rewolucja rosyjska, [w:] Antoni Ciołkosz, Róża Luksemburg a rewolucja rosyjska, Paryż 1961.
Łopatniuk Stanisław,
Polsko-radzieckie stosunki gospodarcze:
1921–1939, Warszawa 1988.
Łowmiański Henryk, Podstawy gospodarcze formowania się państw
słowiańskich, Warszawa 1953.
Łowmiański Henryk, Zagadnienie roli Normanów w genezie państw
słowiańskich, Warszawa 1957.
Łukawski Zygmunt, Rosja radziecka w okresie rewolucji i wojny
domowej 1917–1921, Kraków 1977.
Maciszewski Jarema, Polska
a Moskwa 1603–1618, Warszawa 1968.
Mackiewicz Józef, Kontra,
Paryż 1957.
Mackiewicz-Cat Stanisław, Stanisław August, Warszawa 1956.
Maternicki Jerzy, Idee
i postawy. Historia i historycy polscy 1914–1918. Studium historiograficzne,
Warszawa 1975.
Materski Wojciech,
Polska a ZSRR: 1923–1924. Stosunki
wzajemne na tle sytuacji politycznej w Europie, Wrocław 1981.
Mianowska Joanna, Polska
walcząca (1939–1945) w rosyjskiej literaturze radzieckiej, Toruń 1988.
Mitosek Zofia, Literatura
i stereotypy, Wrocław 1974.
My deportowani. Wspomnienia Polaków z
więzień, łagrów i zsyłek w ZSRR, oprac. B. Klukowski, Warszawa 1989.
Ochocki Kazimierz, Spory filozoficzne w radzieckiej literaturze
lat dwudziestych, Warszawa 1984.
Ochmański Jerzy, Feliks Dzierżyński 1877–1926, Poznań
1975.
Ochmański Jerzy, Dzieje Rosji do r. 1861, Warszawa – Poznań
1980.
Ochmański Jerzy, Historia Litwy, wyd. 2, Wrocław 1982.
O wzajemnych powiązaniach literackich
polsko-rosyjskich,
Wrocław 1969.
Papierzyńska-Turek Mirosława, Między
tradycją a rzeczywistością. Państwo wobec prawosławia. 1918–1939, Warszawa
1989.
Paszkiewicz Henryk, Polska a Moskwa w ciągu dziejów, Instytut
Bliskiego i Środkowego Wschodu „Reduta”, Londyn 1949.
Paszkiewicz Henryk, The Origin of Russia, London 1954, wyd.
polskie: Początki Rusi, Kraków 1996.
Paszkiewicz
Henryk, The Making of the Russian Nation, London
1963, wyd. polskie: Powstanie narodu
ruskiego, Kraków 1998.
Paszkiewicz
Henryk, The Rise of
Moscow´s Power, Boulder 1983, wyd. Polskie: Wzrost potęgi
Moskwy, Kraków 2000.
Pawlak H., Польская
тема в
советской
литературе
(1944–1969), Kielce 1976.
Podhorodecki Leszek, Kulikowe Pole 1380, Warszawa 1986.
Polacy w życiu kulturalnym Rosji, red. R. Łużny, Wrocław 1986.
Polsko-rosyjskie związki
społeczno-kulturalne na przełomie XIX i XX wieku, Warszawa 1980.
Po obu stronach granicy. Z powiązań
kulturalnych polsko-radzieckich w XX-leciu międzywojennym, Wrocław 1972.
Pruszyński Ksawery, Margrabia Wielopolski, Londyn 1944 (wyd.
krajowe 1946, 1947).
Pruszyński Ksawery, Noc na Kremlu, Londyn 1944 (wyd. krajowe
1989).
Rogalski Aleksander, Rosja –Europa. Wzajemne związki, wpływy i
zależności literackie, Warszawa 1960.
Róziewicz Jerzy, Polsko-rosyjskie
powiązania naukowe (1725–1918), Wrocław 1984.
Serczyk Władysław Antoni, Związek Radziecki w latach 1921–1925,
Kraków 1980.
Serczyk Władysław Antoni, Iwan IV Groźny, Wrocław 1986.
Serczyk Władysław Antoni, Katarzyna II, Wrocław 1989.
Serejski Marian Henryk, Europa a rozbiory Polski. Studium
historiograficzne, Warszawa 1970.
Sielicki Franciszek, Maksym
Gorki w kręgu spraw polskich, Warszawa 1971.
Skałkowski Adam, Aleksander
Wielopolski w świetle archiwów rodzinnych, t. 1–3, Poznań 1947.
Skrzypek Andrzej,
Kronika koegzystencji, Warszawa 1982.
Skrzypek Andrzej, Strategia pokoju. Radziecka polityka
zbiorowego bezpieczeństwa w Europie 1932–1939, Warszawa 1979.
Spotkania literackie. Z dziejów powiązań
polsko-rosyjskich w dobie romantyzmu i neoromantyzmu, Wrocław 1973.
Starzyk Kazimierz,
Socjalistyczne partnerstwo Polska – ZSRR,
Warszawa 1981.
Syzdek Eleonora, Działalność
Wandy Wasilewskiej w latach drugiej wojny światowej, Warszawa 1981.
Śliwowska Wiktoria, W
kręgu poprzedników Hercena, 1971.
Śliwowska Wiktoria, Mikołaj
I i jego czasy (1825–1855), Warszawa 1965.
Śliwowska Wiktoria, Rosja – Europa od końca XVIII w. do lat
osiemdziesiątych XIX w., [w:] Dziesięć
wieków Europy, red. J. Żarnowski, Warszawa 1983, s. 321–363.
Ślusarczyk Jacek,
Polityka rządu generała W. Sikorskiego
wobec ZSRR: z dziejów stosunków polsko-radzieckich od września 1939 do kwietnia
1943, Warszawa 1985.
Ślusarczyk Jacek,
Zagadnienie sojuszu polsko-radzieckiego w
programach i działalności lewicy polskiej w latach 1941–1945, Wrocław 1982.
Tanty Mieczysław, Panslawizm,
carat, Polacy, Warszawa 1970.
Tanty Mieczysław, Zwycięstwo leninowskiej polityki
narodowościowej w Związku Radzieckim, Warszawa 1972.
Tazbir Janusz, Polskie przedmurze chrześcijańskiej Europy.
Mity a rzeczywistość historyczna, Warszawa 1987.
Topol Andrzej, Sojusz,
przyjaźń z ZSRR w programach oraz w działalności PPR i PZPR, Katowice 1979.
Tradycja i współczesność. Powinowactwa
literackie polsko-rosyjskie, red. B. Galster, Warszawa 1978.
Waldenberg Marek, Rewolucja i państwo w myśli politycznej W.
Lenina, Warszawa 1978.
Walicki Andrzej, Osobowość
a historia. Studia z dziejów literatury i myśli rosyjskiej, Warszawa 1959.
Walicki Andrzej, W
kręgu konserwatywnej utopii. Struktura i przemiany rosyjskiego słowianofilstwa,
Warszawa 1964.
Walicki Andrzej, Rosyjska filozofia i myśl społeczna od oświecenia do marksizmu,
Warszawa 1973.
Walicki Andrzej, Polska,
Rosja, marksizm: studia z dziejów marksizmu i jego recepcji, Warszawa 1983.
“W czterdziestym nas Matko na Sybir
zesłali”. Polska a Rosja 1939–1942, red. J. Gross, London 1983, wyd. krajowe Warszawa 1990.
Weintraub Wiktor, Rosja w kulturze Zachodu, Londyn 1949.
Weintraub Wiktor, Studia rusycystyczne na Zachodzie,
Londyn 1949.
Wic W., Kwestia agrarna i
chłopska w rosyjskiej myśli socjaldemokratycznej (do 1907 r.), Kraków 1989.
Wierzbicki Andrzej,
Wschód-Zachód w koncepcjach dziejów Polski,
Warszawa
1984.
Wierzchowski Mirosław, Kartki z dziejów Rosji, cz.1–2, Warszawa
1965.
Wilk Marian, Lata
troski i nadziei. ZSRR w latach 1918–1941, Warszawa 1988.
Wilk Marian, Młode
pokolenie w ZSRR (1917–1927), Warszawa 1987.
Wilk Marian, Moskiewski Komitet Wojenno-Przemysłowy
1915–1918. Studium z dziejów burżuazji rosyjskiej, Łódź 1972.
Wilk Marian, Moskwa
poprzez wieki, Warszawa 1978.
Wilk Marian, Od Petersburga do Leningradu, Warszawa
1980.
Wilk Marian,
Pierwsza pięciolatka w Związku
Radzieckim: problemy industrializacji 1928–1932, Wrocław 1986.
Wilk Marian,
Pomoc i współpraca. Polsko-radzieckie
stosunki gospodarcze w latach 1944–1945, Warszawa 1976.
Wilk Marian,
Rok 1917 w Rosji, Warszawa 1983.
Wilk Marian,
Człowiek i stal: radzieckie
przeobrażenia, 1928–1941, Warszawa 1988.
Wiśniewski Edward, Partia progresistów w czasie I wojny
światowej i rewolucji lutowej 1914–1917, Łódź 1989.
Włodarski Bronisław, Polska i Ruś 1194–1340, Warszawa 1966.
Wołoszyński Ryszard, Polsko-rosyjskie
związki w naukach społecznych 1801–1830, Warszawa 1974.
Wójcik Zbigniew, Traktat andruszowski 1667 roku i jego geneza,
Warszawa 1959.
Wójcik Zbigniew, Oprycznina w świetle najnowszych badań,
„Kwartalnik Historyczny” 1965, t. LXXII, nr 4, s. 919–924.
Wójcik Zbigniew, Dzikie pola w ogniu, Warszawa 1968.
Wójcik Zbigniew, Wokół epoki Iwana Groźnego, „Przegląd
Historyczny”, t. LXXXII, 1975, z. 2, s. 374–403.
Wójcik Zbigniew, Dzieje Rosji 1533–1801, Warszawa 1981.
Wraga Ryszard (Niezbrzycki Jerzy), Skrót
dziejów Rosji, Instytut Bliskiego i Środkowego Wschodu „Reduta”, Londyn
1949.
Wrzosek Mieczysław, Wojsko
Polskie i operacje wojenne lat 1918–1921, Białystok 1988.
Zand Helena, Taktyka bolszewików w okresie pokojowego
rozwoju rewolucji 27 luty – 4 lipiec 1917, Łódź 1962.
Zand Hele, Spór o władzę po Rewolucji Październikowej w
Rosji (Rady i Konstytuanta), Warszawa 1976.
Zand Hele, Leninowska koncepcja partii, Warszawa
1977.
Z dziejów wzajemnych polsko-rosyjskich
związków literackich w XIX wieku, Warszawa 1971.
1990–2003
Andrusiewicz Andrzej, Dzieje
Dymitriad: 1602–1614, t. 1, Nadzieje
i oczekiwania, Warszawa 1990.
Andrusiewicz Andrzej, Mit Rosji. Studia z dziejów i filozofii
rosyjskich elit, Rzeszów 1994. Tenże, Dzieje
wielkiej smuty, Katowice 1999.
Andrusiewicz Andrzej, Carowie i cesarze Rosji. Szkice biograficzne,
Warszawa 2001.
Barcewicz Wiktor, Kościół
katolicki w Rosji – polski czy jednak rosyjski?, „Więź” 1996, nr 2.
Bardach Juliusz, Trzeci
Rzym w myśli rosyjskiej (schyłek XIX i XX wiek), [w:] Historia. Idee.
Polityka. Księga dedykowana Profesorowi Janowi Baszkiewiczowi, Warszawa
1995, s. 308–323.
Bartmiński Jerzy,
Panasiuk J., Stereotypy językowe,
[w:] Encyklopedia kultury polskiej XX
wieku, red. J. Bartmiński, Wrocław 1993.
Bäcker Roman, Międzywojenny
eurazjatyzm. Od intelektualnej kontrakulturacji do totalitaryzmu?, Łódź
2000.
Bäcker Roman, Marian
Zdziechowski i Lew Tołstoj, Białystok 1995.
Bäcker Roman,
Между
революционным
консерватизмом
и тоталитаризмом.
Дилеммы
оценки
межвоенного
евразийства,
«Славяноведение».
2001. № 5.
Biliński Piotr, Feliks
Koneczny (1862–19497). Życie i działalność, Warszawa 2001.
Błachowska Katarzyna, Narodziny
imperium. Rozwój terytorialny państwa carów w ujęciu historyków rosyjskich
XVIII i XIX wieku, Warszawa 2001.
Bohun Michał, Fiodor
Dostojewski i idea upadku cywilizacji europejskiej, Katowice 1996.
Bohun Michał, Kontrrewolucja
i pesymizm: filozofia społeczna Konstantina Leontjewa, Kraków 2000.
Bonusiak Włodzimierz, Józef
Stalin: (biografia), Kraków 1992.
Borejko Chodźko Ignacy, Diecezja
mińska około 1830 roku, t. 1 (Struktury parafialne), opracował i wydał
M. Radwan, Lublin 1998; Diecezja mińska
około 1830 roku, t. 2 (Struktury
zakonne), opracował i wydał M. Radwan, Lublin 1998.
Bratkiewicz Jarosław, Tradycjonalizm,
kolektywizm, despotyzm. Kontynuacyjne ujęcie procesu ewolucji
historyczno-politycznej na przykładzie Rosji, Warszawa 1991.
Bratkiewicz Jarosław, Wielkoruski
szowinizm w świetle teorii kontynuacji, Warszawa 1996.
Bratkiewicz Jarosław, Rosyjscy nacjonaliści w latach 1992–1996,
Warszawa 1997.
Bratkiewicz Jarosław, Od
detradycjonalizacji do retradycjonalizacji, Warszawa 1998.
Broda Marian, Понять
Россию?,
Москва 1998.
Broda Marian, Historia a eschatologia. Studia nad myślą
Konstantego Leontjewa i "zagadką Rosji”, Lodź 2001.
Budziński Janusz, Polityka
zagraniczna Rosji 1907–1914. Aparat decyzyjny, koncepcje, rezultaty, Toruń
2001.
Bugaj Maciej, Polacy
w Kościele katolickim w ZSSR, „Panorama Polska” 1990, nr 9.
Bułhak Władysław,
Dmowski – Rosja a kwestia polska: u
źródeł orientacji rosyjskiej obozu narodowego, 1886–1908, Warszawa 2000.
Cierniak Urszula, „Dufny
Lach” i „Wierny Rus”. Rozważania o kompetencjach Polaków w sprawach rosyjskich, [w:]
Kręgi kompetencji i perspektywy poznawcze, red. J.Goćkowski, P. Kisiel,
Kraków 1999.
Cimek Henryk,
Komuniści, Polska, Stalin: 1918–1939,
Białystok 1990.
Chazbijewicz Selim, Awdet czyli Powrót. Walka polityczna Tatarów
krymskich o zachowanie tożsamości narodowej i niepodległość państwa po II
wojnie światowej, Olsztyn 2001.
Chazbijewicz Selim, Tatarzy
krymscy. Walka o naród i wolną ojczyznę. Poznań, Września 2001 [Suppl. do
„Rocznika Tatarów Polskich”]
Chojnicka Krystyna, Osoba i dzieło Piotra Wielkiego w
dziewiętnastowiecznych sporach doktrynalnych o miejsce i przyszłość Rosji w
Europie, Kraków 1998.
Chojnicka Krystyna, Narodziny rosyjskiej doktryny państwowej.
Zoe Paleolog – między Bizancjum, Rzymem a Moskwą, Kraków 2001.
Chrześcijański Wschód a kultura polska. Studia pod redakcją R. Łużnego, Lublin
1989.
Chwalba Andrzej,
Polacy w służbie Moskali, Warszawa
1999.
Ciesielski Stanisław,
Polacy w Kazachstanie 1940–1946: zesłańcy
lat wojny, Wrocław 1997.
Czaplejewicz Eugeniusz, Polska
literatura łagrowa, Warszawa 1992.
Czubaty Jarosław,
Rosja i świat: wyobraźnia polityczna elity
władzy imperium rosyjskiego w początkach XIX wieku, Warszawa 1997.
Czubiński Antoni,
Między Niemcami a Rosja: społeczeństwo polskie
w walce o przetrwanie i zachowanie niezależności państwowej w XIX i XX w., Poznań 1998.
Czubiński Antoni,
Walka o granice wschodnie Polski w latach
1918–1921, Opole 1993.
Ćwięk Henryk,
Działalność wywiadu sowieckiego na
polskim pograniczu w latach trzydziestych, Warszawa 1995.
Dawna a nowa Rosja (z doświadczeń
transformacji ustrojowej), red. R. Jurkowski, D. Kasparek,
Warszawa 2002.
Dmochowski Tadeusz, Interwencja
mocarstw na Syberii i Dalekim Wschodzie (1918–1922), Toruń 2001.
Dmochowski Tadeusz, Rosyjsko-chińskie stosunki polityczne
(XVII–XIX w.), Gdańsk 2001.
Dobieszewski Janusz, Klasyczna
wersja sporu między słowianofilstwem a okcydentalizmem [w:] Almanach myśli rosyjskiej. Wokół
słowianofilstwa, Warszawa 1998.
Dobieszewski Janusz, „Zewnętrzność” w rosyjskiej filozofii
historii, [w:] Almanach myśli rosyjskiej. Wokół
słowianofilstwa, Warszawa 1998.
Drawicz Andrzej, Nasze
widzenie Rosjan w XX wieku, „Dzieje Najnowsze” 1995, nr 2, s. 37–41.
Drawicz Andrzej, Spór
o Rosję, Warszawa 1992.
Dylągowa Hanna, Dzieje
Unii Brzeskiej (1596–1918), Olsztyn 1996.
Dynamika stosunków polsko-rosyjskich w
latach 1991–1996, red.
A. Ananicz, Kraków 1997.
Działalność naukowa, dydaktyczna i
społeczno-polityczna Jana Niecisława Baudouina de Courtenay w Rosji,
red. J. Róziewicz, Wrocław 1991.
Dziedzic Kazimierz,
Nie tylko kaci i ofiary, Kraków 2000.
Dziewanowski Marian Kamil,
Aleksander I: car Rosji, król Polski,
Wrocław 2000.
Dzwonkowski Roman,
Kościół katolicki w ZSRR 1917–1939. Zarys
historii, Lublin 1997.
Dzwonkowski Włodzimierz, Rosja
a Polska, Warszawa 1991.
Federacja Rosyjska 1991–2001,
red. J. Adamowski i A. Skrzypek, Warszawa 2002.
Feliks Koneczny Dzisiaj, red. J. Skoczyński, Kraków 2000.
Fiećko Jerzy, Rosja,
Polska i misja zesłańców. Syberyjska twórczość Agatona Gillera, Poznań
1997.
Filipowicz Mirosław, Mongołowie
a Rosja. Z dziejów sporu historiograficznego, [w:] Christianitas et cultura Europae. Księga Jubileuszowa Profesora
Jerzego Kłoczowskiego, cz 1 red. H. Gapski, Lublin 1998, s. 618–624.
Filipowicz Mirosław, Wobec
Rosji. Studia z dziejów historiografii polskiej od końca XIX wieku po II wojnę
światową, Lublin 2000.
Folklor – Sacrum – Religia, J. Bartmiński, red. M.
Jasińska-Wojtkowska, Lublin 1995.
Giza Antoni, Polaczkowie i Moskale – wzajemny ogląd w
krzywym zwierciadle (1800–1917), Szczecin 1993.
Głębocki Henryk, Fatalna
sprawa. Kwestia polska w rosyjskiej myśli politycznej (1856–1866), Kraków
2000.
Głowacki Albin,
Ocalić i repatriować: opieka nad
ludnością polską w głębi terytorium ZSRR (1943–1946), Łódź 1994.
Głowacki Albin, Sowieci
wobec Polaków na ziemiach wschodnich II Rzeczypospolitej 1939–1941, Łódź
1998.
Grabski Andrzej Feliks, Stalinowski model historiografii,
„Dzieje Najnowsze” 1992, nr 3.
Grabski Andrzej Feliks, Dzieje historiografii, Poznań 2003.
Gregorowicz Stanisław, Zacharias Michał, Polska – Związek Sowiecki: stosunki polityczne 1925–1939, Warszawa
1995.
Grzelak Czesław, Stańczyk Henryk, Zwoliński Stefan, Bez
możliwości wyboru. Wojsko polskie na froncie wschodnim 1943–1945, Warszawa
1993.
Hajduk Mikołaj, Unia
brzeska 1596, Białystok 1995.
Herma Marek, Pod banderą św. Andrzeja. Rola Floty
Czarnomorskiej w realizacji koncepcji strategicznych (militarnych) Rosji w
latach 1914–1917, Kraków 2002.
Historia Europy Środkowo-Wschodniej, t.1–2, red. J. Kłoczowski, Lublin 2000.
Historia i geopolityka – Rosja na progu
XXI stulecia, Warszawa 2000.
Hryniewicz Wacław, Przeszłość
zostawić Bogu. Unia i uniatyzm w perspektywie ekumenicznej, Opole 1995.
Hryniewicz Wacław, Marian Zdziechowski o Rosji i prawosławiu,
„Kresy. Kwartalnik Literacki” 1995, nr 4, s. 81–84.
Jankowski Maciej, Stereotyp
Rosji i Rosjan na łamach krakowskiego „Czasu” (lata osiemdziesiąte i pierwsza
połowa dziewięćdziesiątych XIX w. [w:]
Studia z dziejów polskiej myśli politycznej, t. 5, Toruń 1992, s. 147–155.
Jankowski Maciej, Być liberałem w czasie trudnym. Rzecz o
Włodzimierzu Spasowiczu, Łódź 1996.
Jaśkiewicz Leszek,
Carat i sprawy polskie na przełomie XIX i
XX wieku, Pułtusk 2001.
Jaśkiewicz Leszek, Sergiusz
Witte-biografia polityczna, Warszawa 1994.
Kącka Bożena,
Repatriacja ludności polskiej z ZSRR
1955–1959, Warszawa 1994.
Kaczyńska Elżbieta,
Syberia: największe więzienie świata
(1815–1914), Warszawa 1991.
Kalbarczyk Sławomir,
Polscy pracownicy nauki: ofiary zbrodni
sowieckich w latach II wojny światowej: zamordowani, więzieni, deportowani,
Warszawa 2001.
Kalbarczyk Sławomir,
Wykaz łagrów sowieckich, miejsc
przymusowej pracy obywateli polskich w latach 1939–1943, cz. I, Warszawa
1993, cz. II, Warszawa 1997.
Karpiński Wojciech, Polska
a Rosja: z dziejów słowiańskiego sporu, Warszawa 1994.
Karpus Zbigniew,
Jeńcy i internowani rosyjscy i ukraińscy
na terenie Polski w latach 1918–1924, Toruń 1999.
Katolicyzm w Rosji i Prawosławie w Polsce
(XI–XX w.), red. W.
Śliwowska, Warszawa 1997.
Kępiński Antoni, „Lach
i Moskal”. Z dziejów stereotypu, Warszawa, Kraków 1990.
Kępiński Antoni, Polacy w Rosji od XVII wieku do 1917 roku.
Słownik biograficzny, Warszawa – Poznań 2000.
Kijas Artur,
Polacy w Rosji od XVII wieku do 1917
roku: słownik biograficzny, Poznań 2000.
Kiślak Elżbieta, Car-trup
i król-duch. Rosja w twórczości Słowackiego, Warszawa 1991.
Klimowicz Tadeusz, Przewodnik
po współczesnej literaturze rosyjskiej i jej okolicach. 1917–1996, Wrocław
1996.
Kłoczowski Jerzy, Europa
Środkowo-Wschodnia w historiografii krajów regionu, Lublin 1993.
Kłoczowski Jerzy, Oskar Halecki i jego walka o miejsce Polski
w Europie, [w:] Z dziejów polityki i
dyplomacji. Studia poświęcone pamięci Edwarda hr. Raczyńskiego, Prezydenta
Rzeczypospolitej na wychodźstwie, Warszawa 1994, s. 397–405.
Kochanowski Jerzy, Proces
szesnastu, Warszawa 1993.
Kola Adam F., Słowianofilstwo czeskie i rosyjskie w ujęciu
porównawczym, Łódź 2004.
Kołakowski Piotr,
NKWD i GRU na ziemiach polskich 1939–1945,
Warszawa 2002.
Kołbuk Witold, Kościoły
wschodnie w Rzeczypospolitej ok. 1772 roku. Struktury administracyjne,
Lublin 1999.
Kościół katolicki w ZSRR 1917–1939. Zarys
historii, Lublin 1997.
Kozłowski Artur, Rosja
wyparta z Europy. Geopolityka granicy pokoju brzeskiego 1918 r., Toruń
2001.
Kozłowski Czesław, Namiestnik
Stalina, Warszawa 1993.
Krogulski Mariusz Lesław,
Armia Radziecka w Polsce 1957–1993:
dokumenty i materiały, Warszawa 2001.
Krogulski Mariusz Lesław,
Okupacja w imię sojuszu: Armia Radziecka
w Polsce 1944–1956, Warszawa 2000.
Krogulski Mariusz Lesław,
Okupacja w imię sojuszu: Armia Radziecka
w Polsce 1956–1993, Warszawa 2001.
Kulczycka-Saloni Janina, Z
dziejów literackiej emigracji rosyjskiej w Warszawie dwudziestolecia, „Przegląd Humanistyczny” 1993, nr 1.
Kuk Leszek, Orientacja
słowiańska w myśli politycznej Wielkiej Emigracji (do wybuchu wojny krymskiej).
Geneza, uwarunkowania, podstawowe koncepcje, Toruń 1996.
Lazari Andrzej de, Czy
Moskwa będzie Trzecim Rzymem? Studia o nacjonalizmie rosyjskim, Katowice
1996;
Lazari Andrzej de, W kręgu Fiodora Dostojewskiego.
Poczwiennictwo, Łódź 2000.
Lazari Andrzej de (red.), Mentalność rosyjska, Katowice 1995.
Lazari Andrzej de (red.), Idee w Rosji, t. 1–5, Warszawa–Łódź 1999–2003.
Leinwald Aleksandra J., Sztuka w służbie utopii. O funkcjach
politycznych i propagandowych sztuk plastycznych w Rosji Radzieckiej lat
1917–1922, Warszawa 1998.
Leinwald Aleksandra J.,
Z dziejów polsko-sowieckiej wojny
propagandowej 1919–1920, [w:]
Międzymorze. Polska i kraje Europy środkowo-wschodniej: XIX–XX wiek. Studia
ofiarowane Piotrowi Łossowskiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin,
Warszawa 1995.
Lewandowski Edmund, Rosyjski
sfinks. Rosjanie wśród narodów świata, Łódź 1999.
Lipatow Aleksander, Obraz
Polski i Polaków w radzieckiej sztuce filmowej. Twórczość sterowana i
stereotypy ideologiczne, „Dzieje Najnowsze” 1995, nr 2.
Literatura rosyjska i jej kulturowe
konteksty, red. R.
Łużny, Wrocław 1990.
Losy duchowieństwa katolickiego w ZSRR
1917–1939. Martyrologium,
Lublin 1998.
Łoś Robert, Polska–ZSRR
1956, Łódź 1999.
Łowmiański Henryk, Polityka Jagiellonów, Poznań 1999.
Łukomski Grzegorz,
Polak Bogusław, W obronie Wilna, Grodna i Mińska: Front Litewsko-Białoruski wojny
polsko-bolszewickiej 1918–1920, Koszalin 1994.
Łukomski Grzegorz, Walka
Rzeczypospolitej o kresy północno-wschodnie: 1918–1920: polityka i działania
militarne, Poznań 1994.
Maciszewski Jarema,
Wydrzeć prawdę, Warszawa 1993.
Malak Kazimierz,
Polsko-radzieckie stosunki kulturalne w
okresie międzywojennym, Warszawa 1991.
Markowski Mieczysław B.,
Społeczeństwo województwa kieleckiego
wobec wojny polsko-bolszewickiej 1919–1920, Kielce 1998.
Massaka Iwona, Euroazjatyzm. Z dziejów rosyjskiego misjonizmu,
Wrocław 2001.
Materski Wojciech,
Tarcza Europy: stosunki polsko-sowieckie
1918–1939, Warszawa 1994.
Materski Wojciech, Pobocza
dyplomacji. Wymiana więźniów politycznych pomiędzy II Rzecząpospolitą a
Sowietami w okresie międzywojennym, Warszawa 2002.
Mazurek Sławomir,
Wątki katastroficzne w myśli rosyjskiej i
polskiej 1917–1950, Wrocław 1997.
Między Europą a Azją. Idea Rosji –
Eurazji, Toruń 1998.
Między Wschodem i Zachodem, red. H. Dylągowa, M. Filipowicz, Lublin
1994.
Mieroszewski Juliusz, Rosyjski
„kompleks polski” i obszar ULB, [w:]
Finał klasycznej Europy, red. Rafał Habielski, Lublin 1997.
Micińska Magdalena, Zdrada, córka nocy. Pojęcie zdrady narodowej
w świadomości Polaków w latach 1861–1914, Warszawa 1998.
Modrzejewska-Leśniewska Joanna, Afganistan
w polityce Wielkiej Brytanii i Rosji Radzieckiej, 1919–1924, Warszawa 2001.
Mniejszości narodowe i religijne w
Europie Środkowo-Wschodniej w świetle statystyk XIX i XX wieku, red. Z. Sułowski, J. Skarbek, Lublin
1995.
Mucha Bogusław, Słownik
władców ruskich i rosyjskich, Piotrków Trybunalski 2001.
Musialik Zygmunt Marian,
Wojna polsko-bolszewicka 1919–1920 a
Żydzi, Częstochowa 1995.
Musialik Zygmunt Marian, Wojna
polsko-bolszewicka 1919–1920, Włocławek 1991.
Musiał Bogdan, Rozstrzelać
elementy kontrrewolucyjne! Brutalizacja wojny niemiecko-sowieckiej latem 1941
roku, Warszawa 2001.
Muszyński Jerzy, Mechanizm
władzy ZSRR: organy bezpieczeństwa, Warszawa 1991.
Nalepa Edward Jan,
Oficerowie Armii Radzieckiej w Wojsku
Polskim: 1943–1968, Warszawa 1995.
Nalepa Edward Jan, Oficerowie
radzieccy w Wojsku Polskim w latach 1943–1968, cz. 1–2, Warszawa 1992.
Narody i stereotypy, red. T. Walas, Kraków 1995.
Nowak Andrzej, Jak
rozbić rosyjskie imperium? Idee polskiej polityki wschodniej (1773–1921),
Warszawa 1995.
Nowak Andrzej, Polacy, Rosjanie i biesy. Studia i szkice
historyczne z XIX i XX wieku, Kraków 1998.
Nowak Andrzej, Polska i trzy Rosje. Studium polityki
wschodniej Józefa Piłsudskiego, Warszawa 1999.
Nowak Andrzej, Między carem a rewolucją. Studium politycznej
wyobraźni i postaw Wielkiej Emigracji wobec Rosji 1831–1849, Warszawa 1994.
Nowak Andrzej, Rosja w polskiej myśli politycznej w XX
wieku, „Dzieje Najnowsze” 1997, nr 1.
Nowe szanse Wschodu, red. M. Dobroczyński, Warszawa 1993.
Oblicza Wschodu w kulturze polskiej, red. G. Kotlarski , M. Figura, Poznań
1999.
Opacki Zbigniew, Barbaria
rosyjska. Rosja w historiozofii i myśli politycznej Henryka Kamieńskiego,
Gdańsk 1993.
Opacki Zbigniew, W kręgu Polski, Rosji i Słowiańszczyzny.
Myśl i działalność społeczno-polityczna M. Zdziechowskiego do 1914 roku,
Gdańsk 1996.
Opacki Zbigniew,
Borys Cziczerin i Marian Zdziechowski:
Studium porównawcze stylów myślenia politycznego, [w:] Polska i Polacy. Studia z dziejów polskiej myśli i kultury politycznej
XIX i XX wieku, red. M. Mroczka, Gdańsk 2001.
Orłowski Jan, Polska
w zwierciadle poezji rosyjskiej okresu I wojny światowej, Lublin 1984;
Orłowski Jan, Z dziejów antypolskich obsesji w literaturze
rosyjskiej. Od wieku XVII do roku 1917, Warszawa 1992.
Paradowski Ryszard, Eurazjatyckie
imperium Rosji. Studium idei, Toruń 2001.
Parafie, filie, kaplice i klasztory w
Cesarstwie Rosyjskim w połowie XIX wieku, tom I, część 1: Diecezja
kamieniecka. Diecezja łucko-żytomierska, wstęp i opracowanie Jan Skarbek,
Lublin 2000.
Patrząc na Wschód. Z problematyki
polityki wschodniej III RP,
red. S. Bieleń, Warszawa 1997.
Peltz Wojciech, Suwerenność państwa w praktyce i doktrynie
politycznej Rusi Moskiewskiej (XIV–XVI w.), Zielona Góra 1994.
Peltz Wojciech, Historiografia rosyjska XVIII wieku,
[w:] Adam Naruszewicz i historiografia
Oświecenia, red. K. Bartkiewicz, Zielona Góra 1998.
Pepłoński Andrzej,
Wywiad Polski na ZSRR 1921–1939,
Warszawa 1996.
Pepłoński Andrzej, Wywiad
w wojnie polsko-bolszewickiej 1919–1920, Warszawa 1999.
Pojęcie ojczyzny we współczesnych
językach europejskich,
red. Jerzy Bartmiński, Lublin 1993.
Polacy i Rosjanie. Czynniki zbliżenia, red. M. Dobroczyński, Warszawa–Toruń
1998.
Polacy i Rosjanie. 100 kluczowych pojęć, red. A. Magdziak-Miszewska, M.
Zuchniak, P. Kowal, Warszawa 2002.
Polacy w oczach Rosjan – Rosjanie w
oczach Polaków. Zbiór studiów, red. R. Bobryk, Jerzy Faryno, Warszawa 2000.
Polska-Rosja. Czas przewartościowań, red. S. Bieleń, Warszawa 1995.
Polska i Rosja. Strategiczne sprzeczności
i możliwości dialogu,
red. A. Magdziak-Miszewska, Warszawa
1998.
Polska w Europie na przełomie wieków, red. J. Stefanowicz, Warszawa 1997.
Polska wobec Obwodu Kaliningradzkiego
Federacji Rosyjskiej,
red. Arkadiusz Żukowski, Olsztyn 2004.
Pomianowski Jerzy, Na wschód od Zachodu. Jak być z Rosją,
Warszawa 2004.
Pomianowski Jerzy, Ruski miesiąc z hakiem, Wrocław 1997.
Popowski Sławomir, Nieśmiertelne
stereotypy, „Rzeczpospolita” 1999, nr 84.
Poradowski Michał,
Eurazjatyckie imperium Rosji, Toruń
2001.
Potyrała Bolesław, Szczegóła Hieronim, Armia rosyjska po upadku ZSRR (1992–2000), Zielona Góra 2000.
Potyrała Bolesław, Szczegóła Hieronim, Armia Stalina w okresie pokoju, Zielona
Góra 1998.
Potyrała Bolesław, Szczegóła Hieronim, Czerwoni marszałkowie: elita Armii Radzieckiej
1935–1991, Zielona Góra 1997.
Potyrała Bolesław, Szlufik Władysław, Koniec mitu o niezwyciężonej Armii
Radzieckiej (lata siedemdziesiąte – dziewięćdziesiąte), Częstochowa 2001.
Potyrała Bolesław, Szlufik Władysław, Dowództwo sił zbrojnych ZSRR od rewolucji
naukowo-technicznej do równowagi strategicznej (lata pięćdziesiąte –
siedemdziesiąte), Częstochowa 2000.
Prokop Jan, Mit Rosji w dzisiejszej Polsce,
[w:] Współcześni Rosjanie wobec własnych
tradycji i mitów, red. M. Bobrowska, L. Suchanek, F. Ziejka, Kraków 1997.
Prokop
Jan, Ethnos i Caritas. Idee – mity polityczne – literatura,
Kraków 2001.
Prawosławie,
red. J. Drabina, Kraków 1996.
Przebinda Grzegorz,
Smaga Józef, Kto jest kim w Rosji po
1917 roku: leksykon, Kraków 2000.
Przebinda Grzegorz, Włodzimierz
Sołowjow, Kraków 1992.
Przybył Elżbieta, W
cieniu Antychrysta. Idee staroobrzędowców w XVII w., Kraków 1999;
Radwan Marian, Repetorium
wizytacji kościołów i klasztorów w archiwach petersburskiego Kolegium
Duchownego (1791–1914), Lublin 1998.
Rosja XIX i XX wieku. Studia i szkice, red. J. Sobczak, Olsztyn 1998.
Rozumieć Rosję. Tropy, red. G. Kotlarski, M. Figura, Poznań
1997.
Samoidentyfikacja mniejszości narodowych
i religijnych w Europie Środkowo-Wschodniej. Problematyka
politologiczna, red. A. Czarnocki, Lublin 1998.
Samoidentyfikacja mniejszości narodowych
i religijnych w Europie Środkowo-Wschodniej. Problematyka prawna, red. M. Płoska, Lublin 1998.
Samoidentyfikacja mniejszości narodowych
i religijnych w Europie Środkowo-Wschodniej. Problematyka atlasowa, red. J. Skarbek, Lublin 1998.
Samoidentyfikacja mniejszości narodowych
i religijnych w Europie Środkowo-Wschodniej. Historia i historiografia, red. J. Lewandowski, W.
Goleman, Lublin 1999.
Semiotyka dziejów Rosji, red. Bogusław Żyłko, Łódź 1993.
Serczyk Władysław Antoni, Poczet władców Rosji (Romanowowie),
Londyn 1992.
Serczyk Władysław Antoni, Piotr I, Wrocław 1990.
Siedlecki Julian, Losy
Polaków w ZSRR w latach 1939–1986, Londyn 1990.
Sienkiewicz Witold,
Rosja, Warszawa 2001.
Skaradziński Bohdan,
Sąd Boży 1920 roku, Warszawa 1995.
Skotnicka-Maj Anna, Rosyjska proza wspomnieniowa w latach
1953–1978, Katowice 1991.
Skrzypek Andrzej,
Mechanizmy uzależnienia: stosunki
polsko-radzieckie 1944–1957, Pułtusk 2002.
Skrzypek Andrzej, Historycy
polscy o Rosji i stosunkach polsko-rosyjskich (w ostatniej ćwierci
ХХ wieku), [w:] Актуальные
проблемы
славянской
истории XIX и XX веков:
К
60-летию
профессора
Московского
университета
Г.Ф. Матвеева,
Москва 2003.
Smaga Józef, Narodziny
i upadek imperium. ZSRR 1917–1991, Kraków 1992.
Smoleń Mieczysław, Stracone dekady. Historia ZSRR 1917–1991,
Warszawa–Kraków 1994.
Sobczak Jan, O Rosji nieco inaczej. Szkice i eseje z
dziejów politycznych Rosji XVIII–XX w., Olsztyn 2001.
Špidlik Tomáš, Myśl
rosyjska: inna wizja człowieka, Warszawa 2000.
Stan badań nad historią Kościoła i życiem
religijnym katolików obrządku łacińskiego w ZSRR (1917–1990), [w:]
Mniejszości polskie i Polonia w ZSRR, Wrocław–Warszawa–Kraków 1992.
Stępnik Krzysztof, Zbój, trup i zwierzę... Stereotypy w „Rachunkach”
i „Programie Polskim” Kraszewskiego, [w:] Kraszewski – pisarz współczesny red. E. Ihnatowicz, Warszawa 1996.
Stobiecki Rafał, Bolszewizm
a historia. Próba rekonstrukcji bolszewickiej filozofii dziejów, Łódź 1998.
Stobiecki Rafał, Rozrachunek z przeszłością (radzieckie i
rosyjskie dyskusje wokół pojęcia stalinizmu), „Acta Universitatis
Lodziensis” 1995, nr 53.
Stobiecki Rafał, Stalinizm w historiografii. Między
radzieckim oryginałem a narodowymi kopiami, „Zeszyty Wiejskie” 2002, z. 6.
Suchanek Lucjan, Homo
sovieticus, świetlana przyszłość, gnijący Zachód. Pisarstwo Aleksandra
Zinowiewa, Kraków 1999.
Suchanek Lucjan, Parias i Heros. Twórczość Eduarda Limonowa,
Kraków 2001.
Studia z dziejów Europy Wschodniej, „Acta
Universitatis Wratislaviensis. Historia” 155, red. S. Ciesielski.
Szczepański Janusz,
Społeczeństwo Polski w walce z najazdem
bolszewickim 1920 roku, Pułtusk 2002.
Szwarc Andrzej, Od Wielopolskiego do Stronnictwa Polityki
Realnej..., Warszawa 1996.
Śliwowska Wiktoria, Petersburg i społeczeństwo rosyjskie wobec
kwestii polskiej w przededniu i w czasie Powstania Styczniowego, [w:] Powstanie Styczniowe 1863–1864. Wrzenie,
Bój, Europa, Wizje, red. S. Kalembka, Warszawa 1990.
Śliwowska Wiktoria, Szukanie wspólnego języka, „Więź” 1990,
nr 10 .
Śliwowska Wiktoria,
Zesłańcy polscy w Imperium Rosyjskim w
pierwszej połowie XIX wieku: słownik biograficzny, Warszawa 1998.
Ślusarczyk Jacek,
Stosunki polsko-radzieckie 1939–1945,
Warszawa 1991.
Ślusarczyk Jacek,
Stosunki polsko-sowieckie 1939–1945,
Toruń 2001.
Ślusarczyk Jacek,
Stosunki polsko-sowieckie 1939–1945,
Warszawa 1993.
Tarkowski Krzysztof A.,
Lotnictwo polskie w wojnie z Rosją
Sowiecką: 1919–1920, Warszawa 1991.
Tazbir Janusz,
Moskwicin w sarmackim zwierciadle,
„Polityka” 1991, nr 48.
Tazbir Janusz,
Pomiędzy stereotypem a doświadczeniem,
„Kultura i Społeczeństwo” 1996, nr 2.
Tazbir Janusz, Rosjanie w literaturze polskiej XIX i XX w.,
[w:] Między Wschodem a Zachodem.
Rzeczpospolita XVI–XVIII w. Studia ofiarowane Zbigniewowi Wójcikowi w
siedemdziesiątą rocznicę urodzin, Warszawa 1993.
Tazbir Janusz, Stereotypiczny żywot twardy, [w:] Mity i stereotypy w dziejach Polski,
Warszawa 1991.
Tazbir Janusz, Rosjanie i Polacy – słowiańskie krzywe
zwierciadło, „Dzieje Najnowsze” 1997, nr 1.
Teologia i kultura duchowa Starej Rusi, red.
Wacław Hryniewicz, J.S. Gajek, Lublin 1993.
Trudna Tożsamość. Problemy narodowościowe
i religijne w Europie Środkowo-Wschodniej w XIX i XX wieku, red. J. Lewandowski, Lublin 1996.
Unia brzeska. Geneza, dzieje i
konsekwencje w kulturze narodów słowiańskich, Kraków 1994.
Unia Brzeska. Przeszłość i
teraźniejszość. 1596–1996. Materiały międzynarodowego sympozjum,
Kraków 1996.
Unia lubelska i tradycje integracyjne w
Europie Środkowo-Wschodniej, red. Jerzy Kłoczowski, P. Kras, H. Łaszkiewicz, Lublin 1999.
Uniwersalizm i regionalizm w
kronikarstwie Europy Środkowo-Wschodniej. Średniowiecze-Początek czasów nowożytnych, red. U. Borkowska Osu, Lublin 1996.
Walczak Zbigniew, Jerzego Plechanowa teoria rozwoju
społecznego, Łódź 1991.
Walicki Andrzej, Aleksander
Hercen kwestia polska i geneza pewnych stereotypów, Warszawa 1991.
Walicki Andrzej,
Filozofia prawa rosyjskiego liberalizmu,
Warszawa 1995.
Walicki Andrzej,
W kręgu konserwatywnej utopii: struktury
i przemiany rosyjskiego słowianofilstwa, Warszawa 2002.
Walicki Andrzej, Idea narodu w polskiej myśli oświeceniowej,
Warszawa 2000.
Walicki Andrzej, Rosja,
Katolicyzm i sprawa polska, Warszawa
2002.
Wesołowski Tomasz, „Linia
Mołotowa". Sowieckie fortyfikacje graniczne z lat 1940–1941 na przykładzie
62 Brzeskiego Rejonu Umocnionego, Białystok 2001.
Wieczorkiewicz Paweł P., Łańcuch
śmierci. Czystka w Armii Czerwonej 1937–1939, Warszawa 2001.
Wieczorkiewicz Paweł P., Stalin
i generalicja sowiecka w latach 1937–1941. Sprawa Tuchaczewskiego i jej
konsekwencje, Warszawa 1993.
Wierzbicki Andrzej, Spory o polską duszę, Warszawa 1993.
Wierzbicki Andrzej, Historiografia polska doby romantyzmu,
Wrocław 1999.
Wierzbicki Andrzej, Groźni i wielcy. Polska myśl historyczna XIX
i XX wobec rosyjskiej despotii, Warszawa 2001.
Wilk Marian,
Gruzin na Kremlu: biografia Stalina,
Łódź 1995.
Wilk Marian,
Włodzimierz Uljanow Lenin: 1870–1924,
Łódź 1999.
Wiśniewski Edward, Liberalnaja
oppozicija w Rossii nakanune pierwoj mirowoj wojny, Moskwa 1994.
Tenże, Kapital i włast w Rossii: politiczeskaja
dejatelnost progressiwnych predprinimatelej w naczale XX weka, Moskwa
2000.
Witkowski Igor, Hitler–Stalin. Oblicza propagandy,
Warszawa 2001.
Wizja człowieka i świata w myśli
rosyjskiej, red. L. Suchanek, Kraków 1998.
Włodarkiewicz Wojciech, Radzieckie
zagrożenie Rzeczypospolitej w ocenach polskich naczelnych władz wojskowych
1921–1939, Warszawa 2001.
Wojciechowska Bogna,
Bolszewicy pod Strzałkowem: rzecz o
obozie jeńców i internowanych z czasów wojny polsko-bolszewickiej 1920 roku,
Poznań 2001.
Wołczuk Janina, Listy
Sybiraków (1939–1955), Wrocław 1994.
Wróblewski Bartosz, Polityka
Stanów Zjednoczonych Ameryki wobec sojuszu egipsko-radzieckiego w latach
1971–1976, Toruń 2002.
Współcześni Słowianie wobec własnych
tradycji i mitów, red.
M. Bobrowska, Lucjan Suchanek, Franciszek Ziejka, Kraków 1997.
„W stronę nowego partnerstwa”.
Polsko-rosyjska konferencja, Kraków 1994.
Zagadnienia rosyjskie. Myślenie o Rosji:
oglądy i obrazy spraw rosyjskich, red. M. Bohun, J. Goćkowski , Kraków 2000.
Zajączkowski Wojciech, W poszukiwaniu tożsamości społecznej.
Inteligencja baszkirska, buriacka i tatarska wobec kwestii narodowej w
Cesarstwie Rosyjskim i ZSRR, Lublin 2001.
Zielińska Marta, Polacy,
Rosjanie, romantyzm, Warszawa 1998.
Zientara Benedykt, Dawna Rosja. Despotyzm i demokracja,
Warszawa 1995.
Żaroń Piotr,
Armia Andersa, Toruń 1996.
Żaroń Piotr, Ludność
polska w ZSRR w czasie II wojny światowej, Warszawa 1990.
Komentarz
Szeroko rozumiana tematyka rosyjska była żywo obecna w polskiej
myśli historycznej ostatnich dwóch stuleci. Nie inaczej jest także dzisiaj u
progu XXI wieku. Jak zauważono w literaturze, zainteresowania Rosją
stymulowało kilka czynników[1].
Po pierwsze, istotne znaczenie miało wieloletnie sąsiedztwo obu narodów, znaczone
licznymi konfliktami i dramatycznymi zwrotami. Na czoło wybijają się w tym
kontekście wojny Rzeczypospolitej Obojga Narodów z państwem moskiewskim, udział
Rosji w rozbiorach, XIX-wieczne powstania – listopadowe i styczniowe, wojna
1920 r., radziecka okupacja lat 1939–1941, wreszcie narzucenie Polsce
zależności politycznej i ustroju komunistycznego po 1945 r. Wspomniane
doświadczenia historyczne oddziaływały na system polskich wyobrażeń o Rosji
dwojako. Dla zdecydowanej większości badaczy stanowiły istotny argument na
rzecz tezy o immanentnie tkwiącym w procesie dziejowym antagonizmie
polsko-rosyjskim. Niekiedy jednak zarówno w XIX, jak i w XX w. prowadziły do
konstatacji o konieczności znalezienia różnie definiowanego kompromisu z naszym
wschodnim sąsiadem. Po drugie, polskie studia historyczne dotyczące Rosji były
częścią ogólnoeuropejskiej czy później ogólnoświatowej fascynacji tym krajem,
zaznaczającej się co najmniej od początku XIX w. Zaciekawienie Rosją przyniosło
jej zwycięstwo nad Napoleonem i rola mocarstwa, jaką przyszło jej odgrywać w
XIX-wiecznej Europie. W ubiegłym stuleciu Rosja w swoim nowym historycznym
wcieleniu znowu znalazła się w centrum zainteresowania. W licznych pracach
starano się zgłębić fenomen rewolucji rosyjskiej, losy bolszewickiego
eksperymentu ustrojowego, przyczyny zwycięstwa w II wojnie światowej i naturę
radzieckiego imperium. Po trzecie wreszcie, Rosja pozostawała w sferze polskich
zainteresowań historycznych ze względu na jej relacje z Europą i
Słowiańszczyzną. W tym przypadku podstawowego znaczenia nabierały pytania o
europejskość Rosji oraz o jej miejsce i rolę wśród narodów słowiańskich.
Prezentowana bibliografia historiograficzna obejmuje polskie
publikacje (w tym także polskich autorów drukujących w obcych językach)
dotyczące historii Rosji i ZSRR. Uwzględnione zostały nie tylko prace stricte historyczne, ale także studia z
zakresu myśli politycznej, historii filozofii, dziejów literatury, prace socjologiczne,
antropologiczne i językoznawcze. Została ona ułożona w porządku
alfabetycznym. Ramy chronologiczne bibliografii obejmują lata 1795–2003.
Wyszczególniono w niej 483 pozycje, w większości w postaci książek,
jedynie w niektórych przypadkach podawane są także artykuły. Nie jest ona z
pewnością kompletna, wymaga uzupełnień, niemniej jednak już na podstawie
zgromadzonego materiału można pokusić się o kilka wniosków.
Wydaje się, że w polskich zainteresowaniach historycznych Rosją
można wyodrębnić następujące cztery okresy chronologiczne, o wyraźnie
zarysowujących się specyficznych cechach, wynikających zarówno z sytuacji
społeczno-politycznej, jak i mających swoje uzasadnienie w wewnętrznych mechanizmach
rozwojowych historiografii. Pierwszy z nich to okres zaborów obejmujący lata
1795–1918. W XIX stuleciu zaobserwować można początki zainteresowań polskich
badaczy dziejami Rosji. W pierwszej połowie wieku stymulowane one były głównie
klimatem intelektualnym epoki romantyzmu i koncentrowały się wokół dziejów
szeroko rozumianej Słowiańszczyzny (Joachim Lelewel, Wacław A. Maciejowski).
Liczba polskich prac dotyczących Rosji, a także zawarte w nich interpretacje w
dużym stopniu ograniczane były istniejącą cenzurą zaborców, ze szczególnym
uwzględnieniem cenzury carskiej. Stąd też najciekawsze interpretacje historii
Rosji powstawały albo na emigracji, albo w dwóch pozostałych zaborach. Po
klęskach obu skierowanych przeciwko Rosji powstań narodowych – listopadowego i
styczniowego, a także ze względu na postępującą profesjonalizację refleksji
historycznej zainteresowanie dziejami naszego wschodniego sąsiada wzrosło.
Pojawiły się pierwsze ujęcia o ambicjach historiozoficznych (Henryk Kamieński,
Franciszek Duchiński), z czasem historia Rosji stała się obecna także na
kartach prac monograficznych. Te ostatnie jednak w większości przypadków miały
charakter powierzchowny, z różnych względów nie były oparte na autorskich
poszukiwaniach źródłowych. Dopiero przełom XIX i XX w. przyniósł pod tym
względem jakościową zmianę. Ogromną zasługę na polu profesjonalizacji studiów
nad historią Rosji miał Szymon Askenazy i grono jego uczniów, którzy
zainicjowali na gruncie polskim pierwsze systematyczne, źródłowe studia nad tą
tematyką. Dotyczyły one przede wszystkim epoki rozbiorów i pierwszej
połowy XIX stulecia. Na początku XX w. pojawiły się także pierwsze syntetyczne
próby ujęcia dziejów Rosji (Feliks Koneczny). Opublikowane w omawianym okresie
prace poświęcone były przede wszystkim historii politycznej. Często tematyka
rosyjska podejmowana była nie jako główny przedmiot rozważań, lecz jako
problematyka tzw. stykowa, np. w postaci studiów z historii stosunków
polsko-rosyjskich. Inne aspekty dziejów Rosji, takie jak historia kultury,
historia społeczna, stanowiły zdecydowany margines w polskich
zainteresowaniach (Aleksander Brückner, Marian Zdziechowski). W sumie liczba
opublikowanych prac w latach 1795–1918 to 68 pozycji, z czego zdecydowana
większość przypada na drugą połowę XIX i początek XX stulecia.
Drugi okres w dziejach polskich zainteresowań historią Rosji
przypadł na lata istnienia niepodległego państwa – II Rzeczypospolitej.
Wsparcie ze strony państwa, likwidacja pozanaukowych ograniczeń w podejmowaniu
interesującej nas problematyki (cenzura) dały nowy impuls polskim studiom z
zakresu dziejów Rosji. Uległy one intensyfikacji zarówno pod względem
chronologicznym, jak i problemowym.
Rozpoczęto systematyczne badania dotyczące większości okresów z
historii naszego wschodniego sąsiada – średniowiecza, epoki nowożytnej i XIX
stulecia (F. Koneczny, Henryk Paszkiewicz, Kazimierz Tyszkowski). Wiele miejsca
poświęcili interesującej nas problematyce badacze dziejów Polski Jagiellońskiej
(Oskar Halecki, Ludwik Kolankowski). Historiografia polska zdobyła się w tym
okresie na dwie syntezy historii Rosji (F. Koneczny, Jan Kucharzewski).Wielkim
osiągnięciem polskiej nauki historycznej było także utworzenie Instytutu
Naukowo-Badawczego Europy Wschodniej w Wilnie, gdzie na szeroką skalę podjęto
badania nad dawną i najnowszą historią Rosji i ZSRR (Bogumił Jasinowski, Wiktor
Sukiennicki, Stanisław Swianiewicz).
Okres międzywojenny przyniósł także rozszerzenie dotychczasowego
pola zainteresowań historią Rosji. Podjęto badania nad historią idei, często w
optyce cywilizacyjnej (F. Koneczny, Bogumił Jasinowski, M. Zdziechowski),
historią kościoła prawosławnego (Kazimierz Chodynicki), dziejami literatury
rosyjskiej (A. Brückner, Wacław Lednicki). Mimo relatywnie krótkiego okresu, w
porównaniu z latami zaborów, opublikowano wówczas 65 poważnych opracowań
dotyczących historii Rosji, dziejów ZSRR i tzw. tematyki stykowej.
Trzeci okres w dziejach polskiej historiografii Rosją to lata
1944–1989. Narzucenie Polsce przez ZSRR ustroju komunistycznego w zasadniczy
sposób zmieniło charakter polskiej recepcji tematyki rosyjskiej. Poza krótkim
okresem pierwszych lat powojennych do 1956 r. polscy badacze pozbawieni
samodzielności zmuszeni byli do kopiowania wątpliwych często osiągnięć nauki
radzieckiej. Sytuacja ta uległa częściowej zmianie po okresie klasycznego
stalinizmu. Mimo istnienia znaczących ograniczeń cenzuralnych polscy historycy
starali się nawiązać do osiągnięć okresu międzywojennego. Szczególne wiele prac
poświęcono w omawianym okresie XIX stuleciu. W tym kontekście należy
zwrócić uwagę przede wszystkim na studia Andrzeja Walickiego. Badacz ten w
sposób daleki od obowiązującej ortodoksji przyczynił się do spopularyzowania na
polskim gruncie dorobku rosyjskiej myśli społecznej tego okresu w różnych jej
wariantach. Historią Rosji XIX wieku zajmowali się także inni badacze (Ludwik
Bazylow, Wiktoria Śliwowska). Inne epoki w dziejach Rosji z różnych
względów nie przyciągały już takiej uwagi polskich historyków. Nie dotyczy to
badań z zakresu historii rosyjskiego ruchu robotniczego i dziejów ZSRR, ale w
tym przypadku z kolei niewiele z nich przetrwało próbę czasu i weszło na stałe
do dorobku polskiej nauki historycznej. Do osiągnięć powojennej historiografii
zaliczyć należy także dzieła syntetyczne poświęcone historii Rosji autorstwa
Ludwika Bazylowa, Jerzego Ochmańskiego i Zbigniewa Wójcika.
Tematyka rosyjska była także w ograniczonym zakresie obecna w
polskim pisarstwie historycznym na uchodźstwie po 1945 r. Historią Rosji i
dziejami ZSRR zajmowali się m.in.: O. Halecki, Marian K. Dziewanowski, W.
Lednicki, H. Paszkiewicz. Z prac ogłoszonych na interesujący nas temat na czoło
wysuwa się trylogia tego ostatniego poświęcona najdawniejszym i nowożytnym
dziejom naszego wschodniego sąsiada. W sumie w omawianym okresie
opublikowano 144 teksty poświęcone różnym aspektom historii Rosji i ZSRR.
Ostatni z uwzględnionych w bibliografii okresów obejmuje lata
1989–2003. Na podstawie suchych liczb można powiedzieć, że w III RP nastąpiła
prawdziwa eksplozja prac poświęconych historii Rosji. Do jesieni 2003 r.
opublikowano ich bowiem 206. To co uderza w prezentowanej bibliografii to fakt
przesunięcia tradycyjnych tematów zainteresowań (historia polityczna, historia
kultury) na nowe lub dotychczas słabo obecne w polskim dyskursie o historii
Rosji obszary. Mam na myśli przede wszystkim historię mentalności i historię
idei. Ponadto studia nad dziejami Rosji i ZSRR nabrały charakteru
interdyscyplinarnego. W latach dziewięćdziesiątych opublikowano wiele prac
dotyczących wzajemnych polsko-rosyjskich wyobrażeń, stereotypów (A. Kępiński,
J. Tazbir, A. de Lazari, J. Faryno), przypomniano czołowych polskich myślicieli
zajmujących się Rosją – H. Kamieńskiego (Z. Opacki), F. Konecznego
(J. Skoczyński), M. Zdziechowskiego (Z. Opacki). Rozpoczęto systematyczne
studia nad XX-wieczną rosyjską myślą polityczną i społeczną (R. Bäcker, I.
Massaka, R. Paradowski, M. Styczyński). Bez ograniczeń cenzuralnych podjęto
badania nad stosunkami polsko-rosyjskimi w XIX i XX w. (A. Nowak) oraz
historiografią polską i rosyjską (K. Błachowska, A. Wierzbicki). Na nowo, po
latach przerwy, rozpoczęto studia nad problematyką kościelną (dzieje unii
brzeskiej, historia kościoła prawosławnego). Wreszcie na koniec warto wspomnieć
o opracowaniach syntetycznych i encyklopedycznych. Po 1989 r. powstały m.in. Idee w Rosji pod red. A. de Lazariego
oraz dwa zarysy dziejów ZSRR (J. Smaga i M. Smoleń).
U progu XXI wieku dokonania polskich badaczy zajmujących się
dziejami Rosji i ZSRR niewątpliwie wyróżniają się na tle całościowo rozumianego
dorobku polskiej historiografii w zakresie dziejów powszechnych.
Szczególnie dotyczy to studiów nad XIX i XX wiekiem, w mniejszym stopniu – epok
wcześniejszych, choć i na tym polu polscy historycy mogą pochwalić się
znaczącymi osiągnięciami. Po 1989 r. powstały nowe ośrodki naukowe zajmujące
się interesującą nas tematyką, publikowane są wydawnictwa źródłowe, każdy
niemal rok przynosi nowe opracowania syntetyczne i monograficzne. To wszystko
pozwala z optymizmem spoglądać w przyszłość i żywić nadzieję, że mimo
zewnętrznych trudności polskie studia nad różnymi aspektami dziejów Rosji
pozostaną znaczącym fragmentem dokonań polskiej historiografii w latach
następnych.
Opracował Rafał Stobiecki
[1] A. Wierzbicki, Groźni i Wielcy. Polska myśl historyczna XIX
i XX wieku wobec rosyjskiej despotii, Warszawa 2001, s. 10–11.